مترجم: زنده یاد امین سیماب
۰۸ مارچ ۲۰۱۹
روابط مردان و زنان (اولین شکل تقسیم کار)
تقسیم وظایف میان مردان و زنان اولین شکل تقسیم کار است( تقسیم طبیعی کار). این تقسیم وظایف ممکن با پیدایش اولین
زندگی اجتماعی انسجام یافته مصادف باشد؛ یعنی مصادف با اجتماع بدوی. زنان به دلیل باردار شدن متواتر و در نتیجۀ محدودیت تحرک، مؤظف به کار هائی بودند که ما امروز به آن «کارِ خانه» اطلاق می نمائیم، از قبیل: تربیۀ کودکان، پخت و پز، دوخت لباس و غیره. مرد مؤظف به تدارک و تکافوی قوت و لایموت بود.
تا زمانی که قوت و لایموت از طریق شکار و چیدن میوه ها تأمین می شد؛ و تا زمانی که تولید اجتماعی متنوع نشده و تبادله به میان نیامده بود، هستۀ خانواده شکل حاکم اجتماع بوده و زن در آن قدرتمند بود. خانواده ساختار بسیار وسیع داشت و در «جمع» که در آن جفت زن و شوهر استقرار نداشت، شجرۀ خانواده را سلسلۀ زنان تعیین می کرد: اطفال در «جمع» مربوط به مادر شان باقی می ماندند که آن نظام، «نظام مادرسالاری» بود.
اما در مرحلۀ معینی از تکامل جامعه، پیشرفت های تخنیکی، تقسیم مغلق کار در بیرون از خانواده را به بار آورد و نقش اجتماعی مردان، زمانی که مسؤولیت گله داری و رمه داری را عهده دار شدند و یا ابزاری از آهن ساخته و به تبادلۀ تولیدات پرداختند، بیش از پیش اهمیت پیدا کرد. مالکیت خصوصی این وسایل تولید تدریجاً به نیروی تعیین کننده مبدل می گشت: «کار های زن در داخل خانه در مقایسه با کار های تولیدی مرد، دیگر به حساب نمی آمد». فلهذا میراث پدر به «جمع» خود وی برمی گشت و بدین ترتیب به اولادش که در «جمع» مادری باقی می ماندند، نمی رسید. بدین وسیله سلسلۀ عنعنه ئی [قبلی] وراثت به نفع پدر، قطع گردید و این مسأله گذار به پدرسالاری را مشخص کرد: «برانداختن حق مادری بزرگ ترین شکست تاریخی جنس مؤنث است».
با به میان آمدن مردسالاری، زوج به مفهوم زن و شوهر استقرار یافت که در آن، زن به ملکیت مرد مبدل شده و بدین ترتیب، این خانواده جانشین خانوادۀ سابق که دارای پیوند های سست بود، شد. «زن مطیع و ذلیل ساخته شده به موقف بردۀ خواهشات نفسانی مرد و وسیلۀ عادی تولید نسل سقوط کرد.»
روابط در بین خانواده:
در داخل خانواده، زن چندین نوع ستم را متحمل می شود:
ـ ستم اقتصادی: او تولید نسل و بقای خانواده را مستقیماً متحمل شده و مؤظف به رسیدگی به امور خانه از جمله فرزندان می باشد. در مجموع، کار «اجتماعی» شوهر، وی را قادر می سازد که وسایل لازم برای فعالیت هایش در داخل خانواده را خریداری نماید: تکه باب، ظروف و اسباب، خوراکه باب و غیره... که وی آن ها را به تولیدات قابل استهلاک مبدل می سازد.
ـ ستم سیاسی: هر گونه قدرت تصمیم گیری در عرصۀ زندگی خصوصی (روابط جنسی، نفوذ و حاکمیت بالای اطفال، دخل و خرچ) و یا امور اجتماعی، از دست زن خارج ساخته شد.
ـ ستم ایدئولوژیک: روابط متذکره به وسیلۀ ایدئولوژی اطاعت و ارادت تحکیم یافت. پیوند با دین و مذهب، اکثراً آن را تقویت نموده تا تئوریزه کردن فرودستی و مادونی زن پیش می رود. علاوه بر آن، زن مؤظف است تا آن همه را به اطفال خود انتقال دهد. یقیناً که تفاوت های بزرگی از یک فرد تا فرد دیگر، و از یک زوج تا زوج دیگر وجود دارد؛ اما ما همه، چه مردان و چه زنان، از این نوع روابط اجتماعی که می توان آن ها را «شیوۀ تولید خانگی» نامید، متأثر هستیم.
ستم بر زنان در خدمت شیوۀ تولیدی حاکم:
این شیوۀ «نیمه» تولید، با انواع و اقسام مختلف به وسیلۀ تکامل اجتماعی تداوم می یابد. در هر دورۀ [تاریخی]، شیوۀ تولیدی حاکم، خانواده را تعدیل نموده و آن را دو باره شکل داده و جزء نظام حاکم خود ساخته است. بدین صورت، به خصوص فئودالیسم، خانواده های بزرگ داشت که متشکل از چندین جفت زن و شوهر بوده و در زیر نفوذ سابقه دار ترین آن ها به سر می بردند. [در فرانسه] مزرعۀ کوچک فردی به میان آمده بعد از١٧٨٩ (سال انقلاب کبیرفرانسه ـ مترجم)، آن خانوادۀ بزرگ فئودالی را به خانواده های کوچک تر، متشکل از جفت زن و شوهر، تجزیه کرد.
ولی تا جائی که امروز به سرمایه داری مربوط می شود، سرمایه داری خانواده را به جفت «زن و شوهر» همراه با اطفال صغیر تقلیل داده است. ناگفته نماند که این پروسه ادامه دارد: ما در حال حاضر شاهد گسست و خُرد و ریز شدن خانواده هستیم ( افزایش میزان طلاق، خانواده های بیش از پیش متشکل از فرزندان مختلف مشروع و نامشروع، زادۀ چند پدر(اندر) و مادر(اندر)؛ و همچنان توسعۀ سریع زندگی «مجردی» زنان و مردان) { آنچه در داخل قوس در مورد ترکیب خانواده آورده شده است، تعبیر دقیق افادۀ متن فرانسوی است که فقط مربوط به جامعۀ غربی امروز می شود و من با شناخت از این جوامع و فهم موضوع، آن را توضیح نمودم ـ مترجم}.
در نظام سرمایه داری، علاوه بر پخش ارزش های اساسی آن (اندیویدئوآلیسم یا فردگرائی، اطاعت خانواده های کارگران از مقامات، ذهنیت سودجوئی خانواده های بورژوا)، موجودیت خانواده یک منفعت اقتصادی هم دارد: خانوادۀ بورژوا تراکم سرمایه از طریق استثمارغیرمستقیم زنانی را که در خانه باقی می مانند، را مساعد می سازد.
زنان مذکور، با رایگان انجام دادن کارِ خانه، در واقع با مصرف اندک، نیروی کارمردان را دو باره تولید می نمایند؛ چیزی که درغیر آن، بایست توسط انواع و اقسام خدمات اجتماعی(کودکستان ها، کانتین ها، مراکز شستن البسه، مراکز پاک کاری وغیره) انجام می شد.
با وجود این، حتی زمانی که زنان در بیرون از منزل کار نموده و معاش خور هم باشند، باز هم به این معنی نیست که از کارِ خانه نجات یافته اند. نبودِ تجهیزات عامه، تقسیم وظایف به اساس جنس (مرد و زن ـ مترجم) که پایۀ خود را در ایدئولوژی حاکم دارد...، زنان را به انجام دو روز کار درعین روز وادار می سازد، بدین معنی که: در منزل توسط مردان خانواده زیر ستم قرار دارند؛ در کار بیرون از منزل، کارفرمایان بر آن ها ستم روا می دارند و در نتیجه دو نوع استثمار را از جانب سرمایه داری متحمل می شوند: در کار بیرون و در داخل منزل.
رهائی چسان ممکن است؟
پس ستم پدرسالاری صرفاً بقایای به جا مانده از گذشته نیست، بلکه یک شیوۀ استثمار و ستم کاملاً زنده و تأمین شده است. این شیوۀ استثمار و ستم به خودی خود ناپدید نمی گردد. برای نابودی آن، مبارزۀ سازمان یافته ای با یک طرح تغییر آگاهانه، چه در رابطه با مناسبات در بین اجتماع و چه در روابط میان مردان و زنان، را بایست به راه انداخت. آن چنان مبارزه باید توسط زنان طبقۀ کارگر و خلق[زنان زحمتکش غیرپرولتری] به پیش برده شود، زیرا آن ها اند که نفع بیشتر در منقلب کردن روابط شخصی میان زن و شوهر دارند.
یک چنین مبارزه دستاوردی نخواهد داشت، مگر این که شیوۀ تولید سرمایه داری که ستم بر زنان را بازتولید کرده و تداوم می بخشد، از پا درآورده شود. به عکس، مبارزه علیه سرمایه داری نمی تواند بدون سهم گیری زنانِ خلق... به پیش برده شود. نمی توان به مصاف سرمایه داری با نصف قواء رفت.
رهائی زنان بدون سوسیالیسم ممکن نیست!
سوسیالیسم بدون رهائی زنان ممکن نیست
یادداشت خروش رعد: نوشتۀ فوق ضمیمۀ شماره یک از درس نخست تحت عنوان "مکتبی برای شناخت و تغییر جهان" از سلسله دروس آموزشی است که توسط زنده یاد رفیق "امین سیماب" به فارسی دری ترجمه و در شمارۀ سوم نشریۀ "عقاب" ارگان تئوریک ــ سیاسی "سازمان مارکسیست ــ لنینیست افغانستان" نشر شده است.
منبع: سازمان انقلابی راه پرولتری فرانسه.
سایت خروش رعد این ضمیمه را به دلیل ارزش آموزشی اش و بابت یاددهانی از رفیق زنده یاد "امین سیماب"و خدمات ارزندۀ وی به امر مبارزۀ انقلابی در بخش ترجمه و نشر آثار تئوریک؛ با ویراستاری اندک، مجدداً به نشر سپرد.
منبع مقاله در نشریۀ عقاب: